Temel Kaya

Temel kaya nedir?

Jeolojide, temel kaya, yeryüzünün ya da yeryüzü benzeri gezegenlerin yüzeyinde gevşek daha yumuşak bir maddenin (regolit) altındaki taşlaşmış kayadır. Kırılmış ve yıpranmış regolit, toprak ve toprakaltı içerir. Toprak örtüsünün altındaki temel kayanın yüzeyi, mühendislik jeolojisinde kaya kafası olarak bilinir ve kazma, sondaj veya jeofizik yöntemlerle tanımlanması çoğu inşaat mühendisliği projelerinde önemli bir iştir. Temel kaya yüzeyin yüzlerce metre altında olabildiği için, yüzeysel yataklar (kayma olarak da bilinir) son derece kalın olabilir.

Temel kaya en üst sınırında yumuşamış kaya şeklinde yeraltı aşınmasına maruz kalabilir.

Bir alanın yekpara bir jeolojik haritası, genellikle farklı temel kaya tiplerinin dağılımını gösterir; bu kaya, tüm toprak veya diğer yüzeysel birikintiler çıkarıldığında, yüzeyde açığa çıkacaktır.

Toprak bilimi insanları, ana toprak tabakalarını tanımlamak için O, A, B, C ve E harflerini kullanırlar ve bu tabakaların ayrımları için küçük harf kullanırlar. Çoğu toprakta üç ana tabaka vardır: Yüzey tabakası (A), alt kat (B) ve alt katman (C). Bazı topraklarda yüzeyde organik bir tabaka (O) vardır; ancak böyle bir tabaka, örtülü de olabilir. Ana tabaka E, önemli miktarda mineral kaybına (eluviasyon) sahip yeraltı tabakaları için kullanılır. Zemin olmayan sert temel kaya için R harfi kullanır.